Απεβίωσε στις 15 Ιουλίου 2010 ο Δημ. Β. Οικονομίδης

      Απεβίωσε πλήρης ημερών (σε ηλικία 101 ετών) στις 15 Ιουλίου 2010 ο Δημήτριος Β. Οικονομίδης. Γεννήθηκε στην Απείρανθο Νάξου το 1909. Ο εκλιπών υπηρέτησε στο Κέντρο Λαογραφίας (Λαογραφικό Αρχείο) επί πολλές δεκαετίες (1948-1971) και υπήρξε καθηγητής της Λαογραφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1973-1975).

      Η εξόδιος ακολουθία εψάλη στο Νεκροταφείο Ζωγράφου το Σάββατο 17 Ιουλίου 2010 και ώρα 11.15 παρουσία της οικογένειας του εκλιπόντος, φίλων, συναδέλφων και συντοπιτών. Επικήδειους λόγους εκφώνησαν η Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, ο Γεν. Γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτης  Κοντός  εκ μέρους  του  Πανεπιστημίου  Αθηνών, ο  ομ.
καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ευτύχιος Τωμαδάκης εκ μέρους της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, ο ομ. καθηγητής της ίδιας Σχολής Παναγιώτης Νικολόπουλος εκ μέρους της Επιστημονικής Εταιρείας και του περιοδικού Αθηνά. Ο Γεωργ. Κούζας ανέγνωσε κείμενο του Προέδρου της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, ομ. καθηγητή, Μιχάλη Μερακλή. Επίσης διαβάστηκε ψήφισμα του Απεραθίτικου Συλλόγου Αθηνών από εκπρόσωπό του.

Επικήδειος Δημ. Β. Οικονομίδη
     Ο Δημήτριος Β. Οικονομίδης γεννήθηκε το 1909 στην Απείρανθο της Νάξου. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και υπηρέτησε ως Καθηγητής σε σχολεία της ελληνικής επαρχίας και για μια δεκαετία στο Γυμνάσιο της ελληνικής κοινότητας του Βουκουρεστίου. Εκεί αναφέρονται και οι πρώτες επιστημονικές του αναζητήσεις σε θέματα ιστορικοφιλολογικά της λαογραφίας. Μετά την επιστροφή του από τη Ρουμανία και για τις επόμενες δεκαετίες ως το 1971 υπηρέτησε ως συντάκτης στο Λαογραφικόν Αρχείον – και από το 1966 Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, το οποίο και διηύθυνε για δύο περίπου έτη, πριν εκλεγεί Καθηγητής της Λαογραφίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπηρέτησε ως Καθηγητής Λαογραφίας μέχρι την συνταξιοδότησή του, χωρίς ωστόσο να συνταξιοδοτηθεί και από την έρευνα της λαογραφίας. Τριάντα ολόκληρα χρόνια μετά, όσο μια πλήρης θητεία, εξακολούθησε να γράφει και να αξιοποιεί τις γνώσεις, που είχε θησαυρίσει ο διαυγής νους του, μέχρι το ειρηνικό του τέλος. Στα εγκαίνια του κτηρίου που στεγάζει το Κέντρο Λαογραφίας του είχαμε υποσχεθεί ότι θα τυπωθεί στις «Πηγές του λαϊκού πολιτισμού» το χειρόγραφο της λαογραφικής αποστολής του στο Πωγώνι Ηπείρου, αντίγραφο του οποίου έχει δοθεί ως δώρο στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια, ο οποίος  εγκαινίασε το κτήριο. Την αντιγραφή του χειρογράφου ανέλαβε η φιλόλογος και υποψήφια λαογράφος, εγγονή του εκλιπόντος Αμαλία, και την έκδοσή του το Κέντρο Λαογραφίας, αντί στεφάνου. Λυπάμαι που δεν μπορέσαμε να του το προσφέρουμε όσο βρισκόταν στη ζωή. Ελπίζω ότι σύντομα θα είναι έτοιμο και θα αφιερωθεί στη μνήμη του. Αειθαλής, υπεραιωνόβιος και νηφάλιος, με αδιατάρακτη ισχυρή μνήμη διακόνησε την επιστήμη της Λαογραφίας με το έργο του, που διακρίνεται για την ποσότητα, που του εξασφάλισε απλόχερα ο χρόνος και την ποιότητα, που συνδέεται με την βαθειά φιλολογική και ιστορική του κατάρτιση σε συνδυασμό με την λαογραφική του κλίση. Ο Δωρόθεος ο Χρονογράφος, ο Ερωτόκριτος και η περιπλάνησή του στις Παραδουνάβιες χώρες, τα δημοτικά τραγούδια, η ιστορία της επιστήμης της Λαογραφίας και η λαογραφική βιβλιογραφία είναι μερικά από τα θέματα που τον απασχόλησαν περισσότερες από μία φορές στη μακρά ζωή του. Εκεί «τώρα κίνησε να πάει» τον περιμένουν ο Γεώργιος Μέγας, ο Γεώργιος Σπυριδάκης, ο Σπύρος Περιστέρης, ο Δημήτριος Λουκάτος, ο Σταύρος Καρακάσης και η Μαρία Ιωαννίδου Μπαρμπαρίγου, συνοδοιπόροι του στην έρευνα και την μακρόχρονη επιστημονική θητεία στο Κέντρο Λαογραφίας, αλλά και νεότεροι συνάδελφοι, όπως ο 'Aγγελος Δευτεραίος, ο Γιώργος Αμαργιανάκης και η Μαρία Μηλίγκου Μαρκαντώνη.  Όλοι μαζί θα συζητούν για τη λαογραφία. Οι νεότεροι συνάδελφοι στο Κέντρο Λαογραφίας του εύχονται καλό ταξίδι.

Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη
Διευθύντρια Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας
της Ακαδημίας Αθηνών

ΝΕΚΡΟΛΟΓΙΑ - ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Β. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ (1909-2010)
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ

Πλήρης ημερών (σε ηλικία 101 ετών) πέθανε στις 15 Ιουλίου ο θαλερός πρεσβύτης Δημήτριος Β. Οικονομίδης, καθηγητής της Λαογραφίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συντάκτης του Λαογραφικού Αρχείου (Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών).  Ήταν ο τελευταίος εκπρόσωπος της παλαιάς γενιάς των Ελλήνων Λαογράφων, της γενιάς των Γ. Α. Μέγα, Δημ. Λουκάτου, Δημ. Πετροπούλου, Γ. Κ. Σπυριδάκη, Μαρίας Ιωαννίδου-Μπαρμπαρίγου κ.ά.
Κηδεύτηκε στο Κοιμητήριο Ζωγράφου το Σάββατο 17 Ιουλίου εν μέσω οικείων, στενών συγγενών και εκπροσώπων του επιστημονικού κόσμου.  Τον αποχαιρέτησαν με επικήδειους λόγους εκ μέρους του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, στο οποίο ο εκλιπών υπηρέτησε ως συντάκτης (μόνιμος ερευνητής) και διευθυντής στη συνέχεια, η διευθύντριά του Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη με εγκάρδια λόγια, εκ μέρους του Πανεπιστημίου Αθηνών ο γραμματέας του Παναγιώτης Κοντός, εκ μέρους της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, της οποίας ο Οικονομίδης ήταν τακτικό μέλος, ο καθηγητής Ευτύχιος Τωμαδάκης, εκ μέρους της γεραράς εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας, της οποίας ήταν όχι μόνο μέλος και μέλος διοικητικού συμβουλίου της, αλλά και αντιπρόεδρός της επί σειρά ετών και συνεργάτης τακτικός του περιοδικού της «Αθηνά», στο οποίο δημοσίευσε πλειάδα μελετών λαογραφικού και ιστορικοφιλολογικού ενδιαφέροντος, ο καθηγητής Παναγιώτης Νικολόπουλος.  Ψήφισμα του Απεραθίτου Συλλόγου (των εν Αθήναις Απεραθιτών Νάξου) διαβάστηκε από εκπρόσωπο του Συλλόγου.  Ψηφίσματα άλλων επιστημονικών και εθνοτοπικών σωματείων, που θα δημοσιοποιηθούν στη συνέχεια, δεν κατέστη δυνατό να εκδοθούν έγκαιρα και να αναγνωστούν λόγω της καλοκαιρινής απουσίας των εκπροσώπων των σωματείων αυτών εκτός Αθηνών.
Ο Δημήτριος Οικονομίδης γεννήθηκε το έτος 1909 στην ωραία και παραδοσιακή Απείρανθο της ορεινής Νάξου.  Αφού, μετά τις γυμναστικές του σπουδές στο Γυμνάσιο Νάξου και την αποφοίτησή του από το Διδασκαλείο Αθηνών, σπούδασε Φιλολογία στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έλαβε πτυχίο το 1933.  Δίδαξε ως φιλόλογος καθηγητής σε ελληνικά σχολεία της Μέσης Εκπαιδεύσεως στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας (Ελληνικό Γυμνάσιο), στην Νίκαια, Νεμέα, Κόρινθο και Λουτράκι.  Κατά το 1947-48 μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Μέσης Εκπαιδεύσεως στην Αθήνα.  Στο Βουκουρέστι, όπου εργάστηκε δέκα χρόνια, άκουσε μαθήματα διαπρεπή καθηγητών του εκεί πανεπιστημίου, όπως του γνωστού Έλληνα ιστορικού Δημοσθ. Ρούσσου, του κορυφαίου ιστορικού και πρωθυπουργού της Ρουμανίας N. Jorga, του φιλολόγου N. Cartojan, μελετητή των ελληνορουμανικών πνευματικών σχέσεων (του Ερωτόκριτου κ.λπ.), του G. Bratianu, του C. Giurescu, τον N. Banescu και V. Papacostea, με τους οποίους συνεργάστηκε και συνδέθηκε φιλικά και επιστημονικά.
Στις πλούσιες βιβλιοθήκες και τα αρχεία του Βουκουρεστίου είχε την πρωτοβουλία, αλλά και την τύχη, να συγκεντρώσει πολύτιμο υλικό και να μελετήσει τις ελληνορουμανικές σχέσεις όχι μόνο από λαογραφική πλευρά (συγκριτική Λαογραφία), αλλά και από ιστορική και φιλολογική άποψη. Ιδίως στο Τμήμα χειρογράφων της Ρουμανικής Ακαδημίας εντόπισε, αποδελτίωσε και αντέγραψε πλούσιο και ποικίλο υλικό πλήθους μεταγενέστερων δημοσιευμάτων του, που εξακτινώνονται χρονικά σ’ ολόκληρο το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα καθώς και την α΄ δεκαετία του 21ου.
Επιστρέφοντας από τη Ρουμανία το 1946 διορίστηκε συντάκτης του Λαογραφικού Αρχείου (σήμερα Κέντρου Λαογραφίας) της Ακαδημίας Αθηνών, αρχικά ως αποσπασμένος από τη Μέση Εκπαίδευση και κατόπιν (1952) ως μόνιμος συντάκτης (ερευνητής). Το 1952 αναγορεύτηκε αριστούχος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής με θέμα της διατριβής του «Τα ελληνικά δημώδη βιβλία και η επίδρασις αυτών επί τον πνευματικόν βίον του ρουμανικού λαού», το δε 1961 εκλέχτηκε παμψηφεί υφηγητής στην έδρα της Λαογραφίας της ίδιας Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1973 έγινε καθηγητής της Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου δίδαξε μέχρι το 1975.
Στη μακρά θητεία του (1946-1971) στο Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών ενδιαφέρθηκε και ασχολήθηκε με όλα τα πεδία της λαογραφικής έρευνας, του υλικού δηλαδή, κοινωνικού και πνευματικού βίου του λαού, προπαντός με τα τραγούδια, τις παραδόσεις, τα παραμύθια και ποικίλα έθιμα.  Ασχολήθηκε συστηματικά και με τη σύνταξη λαογραφικών βιβλιογραφιών τόσο σε συνεργασία με άλλους ερευνητές του Κέντρου (με τον Γ. Κ. Σπυριδάκη των ετών 1921-38, 1960-62, με τον Γ. Μέγα των ετών 1948-53) όσο και μόνος του (των ετών 1800-1906, 1954-59).  Στο πλαίσιο των λαογραφικών αποστολών (επιτόπιων ερευνών) του Κέντρου Λαογραφίας επισκέφτηκε κυρίως την Ήπειρο και τη Δυτ. Μακεδονία, απ’ όπου συνέλεξε πλούσιο και ποικίλο λαογραφικό υλικό, μέρος του οποίου αξιοποίησε σε μελέτες του.  Μέλος για μισό και πλέον αιώνα (από το 1948) του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, από το 1965 υπήρξε γραμματέας της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας, εταίρος του Βαλκανικού Ινστιτούτου Βουκουρεστίου, της Διεθνούς Εταιρείας Έρευνας των Λαϊκών Διηγήσεων κ. ά. επιστημονικών εταιρειών ελληνικών και ξένων.
Οι μελέτες, τα άρθρα και οι βιβλιοκρισίες του σε περιοδικά και εφημερίδες (ιδίως στην αθηναϊκή «Εστία» τις τελευταίες προπαντός δεκαετίες) εκατοντάδες, όπως και σε διάφορες εγκυκλοπαίδειες (ιδίως στη «Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια») είναι μελέτες αφ’ ενός και κυρίως λαογραφικές για πλείστα όσα θέματα, αφ’ ετέρου ιστορικές και φιλολογικές. Αναφέρω ενδεικτικά από τις λαογραφικές: Το σύγχρονο λαϊκό τραγούδι της Απειράνθου Νάξου, «Απεραθίτικα λαογραφικά σύμμεικτα, τεύχ. Α΄ (βιβλίο), Ο Ερωτόκριτος στη Ρουμανία, Ι. Ζαρράφτη, Λαογραφικά της Κω, Δημώδης ιατρική εν Θράκη, Ελληνικαί επιδράσεις επί την δημώδη ρουμανική λογοτεχνίαν, Μιχαήλ ο Γενναίος και τα δημοτικά περί αυτού άσματα Ελλήνων και Βουλγάρων, Διόνυσος και η άμπελος εν Νάξω κατά τας αρχαίας και νεωτέρας παραδόσεις, Τα δημοτικά άσματα της «θλιμμένης τριγόνας», Αι λαογραφικαί σπουδάς εις την Ρουμανίαν, Τα βορειοηπειρωτικά δημοτικά τραγούδια, Η αγία Παρασκευή εις τον βίον του ελληνικού και του ρουμανικού λαού, Χρονογράφου του Δωροθέου τα λαογραφικά (βιβλίο, διατριβή επί υφηγεσία), Όνομα και ονοματοποθεσία εις τας δοξασίας και συνήθειας του ελληνικού λαού, Τα ακριτικά άσματα εν Νάξω, Το δημώδες άσμα «Όνειρο της Παναγίας», Τα κουδαρίτικα του Πετροβουνίου, Δυϊστικαί παραδόσεις του λαού, ο Μέγας Αλέξανδρος εις την προφορικήν παράδοσιν του ρουμανικού λαού, Λαογραφικός Aτλας, Η τύχη εις την προφορικήν παράδοσιν του ελληνικού λαού, Ακρίται – ακριτικά άσματα-ακριτικόν έπος, Δημώδεις παραδόσεις περί κερασφόρων όφεων, Αι περί Νεράιδων δοξασίαι και παραδόσεως του ελληνικού λαού, Η Γελλώ εις την ελληνικήν και ρουμανικήν Λαογραφίαν, Η κοινωνική θέσης της Ελληνίδος κατά τα έθιμα του λαού, Έννοια και σκοπός της Λαογραφίας, Από την Βορειοηπειροτικήν Λαογραφίαν, Οι παραδοσιακοί εν Ελλάδι αλευρόμυλοι, Η θυσία εις οικοδομήματα, Δημώδης ιατρική εν Νάξω, Η επιστροφή του ξενιτεμένου συζύγου, Η παραλογή «του νεκρού αδελφού», Το παραμύθι και ο παραμυθάς εν Ελλάδι, Η περί μετανοίας και των δαυλών του Λωτ παράδοσις κ.ά.
Στις μελέτες του συχνά συναντά κανείς και αναφορές σε λαογραφικά, ιστορικά και φιλολογικά θέματα κρητολογικού ενδιαφέροντος, όπως η παραπάνω μελέτη του για τον Ερωτόκριτο στη Ρουμανία, Αι πηγαί του Ερωτοκρίτου και ο Νέος Ερωτόκριτος, Τρία έργα της Κρητικής λογοτεχνίας εν Απεράθου Νάξου, Ιερεμίας ο Κακαβέλας εν τη προφορική παραδόσει του ελληνικού λαού κ.ά.
Ο Δημ. Β. Οικονομίδης διακρινόταν ως επιστήμονας για τη σπουδαία ιστορικοφιλολογική του συγκρότηση, την απέραντη και ανεξάντλητη μνήμη του, τη βιβλιογραφική ενημερότητα, την ευρύτερη γνώση του λαογραφικού υλικού και παράλληλα την γνώση της διεθνούς και βαλκανικής λαογραφικής κινήσεως.  Η συγκριτική Λαογραφία των Βαλκανικών λαών και η ενημέρωση των Ελλήνων λαογράφων για νεότερες κατευθύνσεις της λαογραφικής επιστήμης, καθώς και των γενικότερων προβλημάτων της, του οφείλουν πολλά.
Ως άνθρωπος ήταν ήρεμος, ευγενής και προσηνής, που απείχε από έριδες, μικρότητες και αντιθέσεις των ομοτέχνών του.  Όσοι τον γνωρίσαμε από κοντά θα τον θυμόμαστε πάντοτε ως ευγενή άνθρωπο και χαλκέντερο και πολυγραφότατο επιστήμονα, για την σημαντική και αθόρυβη προσφορά του στην νεοελληνική επιστήμη και παιδεία.

Παναγιώτης Καμηλάκης
τ. Ερευνητής του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών